Global piyasaların lider insan kaynakları yönetim danışmanlığı firması Mercer ile sigorta brokerliği ve risk yönetimi alanında küresel bir lider olan Marsh’ın sağlık ve yan haklarda bütünsel çözümler sunan markası Mercer Marsh Benefits (MMB), “MMB 2025 Mavi Yaka Yan Haklar Trendleri Raporu”nun sonuçlarını açıkladı.
Rapora göre; mavi yaka çalışanların yaş ortalaması 37, kıdem yılı ortalaması ise 7 yıl olarak öne çıkıyor. Mavi yaka çalışanların bağlılığı ve motivasyonu, üretim verimliliğini ve iş kazası oranlarını doğrudan etkileyen kritik bir faktör olarak değerlendiriliyor. Ayrıca, şirketlerin büyük çoğunluğunda beyaz yaka ile mavi yaka arasındaki yan hak farkının belirgin biçimde devam ettiği görülüyor.
Mercer ve Marsh’ın sağlık ve yan haklarda bütünsel çözümler üreten markası Mercer Marsh Benefits (MMB), ‘2025 Mavi Yaka Yan Haklar Trendleri Raporu’nun sonuçlarını açıkladı. 200’ün üzerinde firmanın katılımıyla gerçekleştirilen raporda, Türkiye’deki çeşitli sektörlerden mavi yaka çalışanlarına sunulan yan hakların, işverenler açısından çalışan bağlılığını ve memnuniyetini nasıl etkilediği kapsamlı bir şekilde ele alındı. Raporun sonuçlarına göre; mavi yakalı erkek çalışan oranı yüzde 80 iken, kadın çalışan oranı yüzde 20. Mavi yaka çalışan yaş ortalaması yüzde 36,3; mavi yaka çalışanların kıdem yılı ortalaması ise 7.2 yıl olarak görünüyor. Kadın mavi yaka çalışan sayısının en çok olduğu sektörler; yüzde 42,3 ile perakende, yüzde 32,4 ile hizmet, yüzde 31 ile holdingler ve yüzde 30,4 ile ilaç ve sağlık öne çıkıyor.
Üniversiteli mavi yaka çalışanların oranı yüzde 11’e yükseldi
Araştırmanın sonuçlarına göre; mavi yaka çalışanların yüzde 25’i lise mezunu. Meslek Yüksek Okulu mezunlarının oranı yüzde 13 iken, üniversite mezunlarının oranı ise yüzde 11 olarak göze çarpıyor. Geçtiğimiz yıl bu oran yüzde 8,9’du.
2024 yılında şirketler ortalama 797 mavi yakalı çalışan işe aldı
2025 Mavi Yaka Yan Haklar Trendleri Raporu’nun sonuçlarına göre; 2024 yılında şirketler ortalama 797 mavi yaka çalışanı işe aldı. Perakende, teknoloji, havacılık ve lojistik sektörleri mavi yakalıya en fazla istihdam sağlayan sektörler oldu.
Çalışan bağlılığı açısından en kritik alan ücret politikası ve yan haklar. Şirketler, adil ödüllendirme için farklı prim modellerini gözden geçiriyor. Primler genellikle üretim hedefleri ve devamsızlık oranları üzerinden şekilleniyor.
Mavi yaka çalışanların işten ayrılma nedenleri arasında baz ücret, çalışma koşulları, devamsızlık, yan haklar ve bölge dinamikleri gibi nedenler yer alıyor. 2024 yılında mavi yaka çalışanlarının yüzde 64’ü baz ücret, yüzde 26’sı çalışma koşulları, yüzde 17’si devamsızlık, yüzde 17’si yan haklar ve yine yüzde 17’si bölgesel dinamikler nedeniyle işten ayrıldı. Mavi yakalı çalışanlar için uygulanan devamsızlık politikaları arasında ise; iş kanunu uygulamaları, disiplin, devam ödülü, uyarı ve yıllık performans hedeflerinde devamsızlık bulunması yer alıyor.
Şirketlerin yüzde 66’sı beyaz yaka ve mavi yaka çalışanlar için yan haklar uygulamalarında farklılıklar olduğunu söylüyor. Rapora göre, şirketlerin en sık sunduğu yan haklar; yüzde 57 dini bayram yardımı, yüzde 54 evlilik yardımı, yüzde 53 doğum yardımı, yüzde 40 ısınma/yakacak yardımı, yüzde 38 cenaze yardımı, yüzde 25 yeni yıl yardımı, yüzde 21 giyim yardımı, yüzde 3 taşınma yardımı ve yüzde 1 kira yardımı olarak sıralanıyor. Şirketlerin yüzde 95’i mavi yaka çalışanlar için esnek çalışma saati uygulaması sunmuyor.
Mavi çalışanlar için özel sağlık sigortası ihtiyacı artıyor
Raporun sonuçlarına göre; süregelen yüksek enflasyon ve artan sağlık hizmeti maliyetleri karşısında mavi yakalar için özel sağlık sigortası ihtiyacı artıyor. Doğum, diş, gözlük/lens gibi ek teminatlar düşük oranda sunuluyor; bu alanlarda iyileştirme fırsatları mevcut.
Şirketlerin yüzde 86’sı mavi yaka çalışanlar için özel sağlık sigortası yapmayı düşünmüyor. Mevcut özel sağlık sigortalarının yüzde 45’i çalışan, eş ve çocukları kapsarken yüzde 55’i yalnızca çalışanı kapsıyor. Buna karşın şirketlerin yüzde 78’i mavi yaka çalışanları için işveren katılımlı bireysel emeklilik planı uygulaması sunmuyor. Yine şirketlerin yüzde 64’ünün çalışanları için ferdi kaza sigortası uygulaması bulunmuyor.
Fuat Ünal: “Mavi Yaka Çalışanlara Yapılan Yatırım, Verimlilik ve Refahın Anahtarı Oluyor”
Mercer Marsh Benefits Türkiye Ülke Lideri Fuat Ünal, “Mavi yaka çalışanlar, üretimden hizmete, lojistikten teknolojiye kadar birçok sektörün temel taşını oluşturuyor. 2025 Mavi Yaka Yan Haklar Trendleri Raporu’muzun sonuçları, üretim süreçlerindeki çalışanlara yatırım yapmanın önemini bir kez daha vurguluyor. Beyaz yakalı ve mavi yakalı çalışanlar arasındaki yan hak uygulamalarındaki farklar, hâlâ iyileştirilmesi gereken alanlar olduğunu gösteriyor. Şirketlerin yan hak uygulamalarında daha bütünsel bir bakış açısıyla eşitliği ve adaleti sağlaması kritik önem taşıyor. Artık pek çok şirket, aradaki farkı kapatmak için farklı uygulamalar geliştirmeye ve tüm çalışanlara daha adil yan haklar sağlamaya çalışıyor. Öte yandan, eğitim olanaklarının artması, üniversite mezunu mavi yaka çalışan sayısındaki yükseliş, kadın çalışan oranındaki artış ve bağlılık ölçümlerine verilen önem, şirketlerin bu alanda daha kapsayıcı ve sürdürülebilir politikalar geliştirmeye başladığını ortaya koyuyor. Daha kapsamlı ve adil yan haklar, çalışanların refahını ve iş memnuniyetini artırırken, üretim verimliliği ve iş güvenliği üzerinde de doğrudan olumlu bir etki yaratıyor” dedi.
